Ni fydd arolygwyr Adran 50 yn rhoi gradd na graddau cyffredinol ar gyfer pob maes arolygu. Bydd testun yr adroddiad yn adlewyrchu gwerthusiad trylwyr o Gydaddoliad yr ysgol, ethos Cristnogol, Crefydd, gwerthoedd a moeseg sy'n berthnasol i gyd-destun yr ysgol, ac effaith arweinyddiaeth ar ethos Cristnogol yr ysgol. Yn y bôn, mae arolygwyr yn edrych ar ba mor dda yw'r ysgol fel ysgol yr Eglwys yng Nghymru.
Bydd adroddiadau'n dilyn yr un templed sylfaenol, fodd bynnag, bydd amrywiad ar yr hyn y mae arolygwyr yn adrodd arno ym mhob maes arolygu yn dibynnu ar gyd-destun yr ysgol a'r priodoleddau arwyddocaol a geir ym mhob ysgol.
Gall arolygwyr roi gwybod 'trwy eithriad' os oes cryfderau neu wendidau nodedig.
Craffu ar ddogfennau, gan gynnwys, er enghraifft, hunanwerthuso, polisïau, cynlluniau, a dysgwyr yn gweithio mewn crefydd, gwerthoedd a moeseg, fel rhan o'r broses casglu tystiolaeth.
Pan fydd arolygwyr yn nodi unrhyw arfer diddorol neu arloesol sy'n deilwng o'i rannu'n ehangach, byddant yn gwahodd yr ysgol i gwblhau astudiaeth achos. Bydd y rhain yn cael eu cyhoeddi ar wefan yr Eglwys yng Nghymru.
Asesu ar gyfer dysgu / Dilyniant mewn Crefydd, gwerthoedd a moeseg
Wrth werthuso ansawdd yr adborth gan athrawon ac ymarferwyr eraill, dylai arolygwyr ystyried pa mor dda y mae adborth llafar ac ysgrifenedig yn helpu dysgwyr i wybod pa mor dda y maent yn ei wneud, yr hyn y mae angen iddynt ei wneud i wella, a sut y gallant wella eu gwaith.
Dylai arolygwyr seilio eu gwerthusiad o ddysgu disgyblion ar dystiolaeth o arsylwadau gwersi, teithiau cerdded dysgu, trafodaethau gyda disgyblion a chraffu ar eu gwaith ysgrifenedig, ymarferol, creadigol a digidol.
Cwricwlwm Crefydd, gwerthoedd a moeseg (CGM)
Dylai arolygwyr werthuso cwricwlwm CGM yr ysgol mewn ffordd hyblyg a chadarnhaol. Nid oes model cwricwlwm penodol ar gyfer CGM, fodd bynnag, dylai ysgolion ddilyn Canllawiau Cefnogi'r Eglwys yng Nghymru ar gyfer CGM. Dylai arolygwyr hefyd ystyried cwricwlwm CGM yng nghyd-destun cyffredinol yr ysgol fel ysgol eglwysig a gweithrediad ehangach y Cwricwlwm i Gymru.
Wrth werthuso cwricwlwm ysgol, dylai arolygwyr ystyried pa mor dda y mae'r ysgol yn alinio datblygiad a darpariaeth eu cwricwlwm â'r ethos Cristnogol a gweledigaeth ddiwinyddol yr ysgol. Dylai arolygwyr ystyried sut mae'r dewisiadau a wneir gan arweinwyr a staff yn cyd-fynd â'r weledigaeth hon i gefnogi disgyblion i wneud cynnydd yn eu gwybodaeth, eu sgiliau a'u dealltwriaeth o CGM.
Addysgu ac Asesu
Wrth werthuso addysgu ac asesu, dylai arolygwyr nodi nad oes unrhyw fethodoleg ddewisol y dylai athrawon ei dilyn, ac y gall athrawon ddefnyddio ystod o wahanol ddulliau dros amser. Y brif ystyriaeth yw a yw ymarfer yn yr ystafell ddosbarth yn llwyddo i ennyn diddordeb pob dysgwr a datblygu eu sgiliau, gwybodaeth, dealltwriaeth a phrofiadau mewn CGM i lefel briodol o uchel wrth iddynt symud drwy'r ysgol.
Wrth werthuso addysgu ac asesu, dylai arolygwyr ddefnyddio'r ystod lawn o dystiolaeth sydd ar gael iddynt. Mae hyn yn debygol o gynnwys tystiolaeth o waith dysgwyr (gan gynnwys yr hyn a gwblhawyd ar-lein/yn ddigidol), cynllunio athrawon, cofnodion asesu, gwybodaeth am gynnydd dysgwyr a thrafodaethau gyda dysgwyr a staff, yn ogystal ag arsylwi gwersi a theithiau cerdded dysgu.
Canllaw i'r Broses Arolygu
Deg diwrnod ysgol cyn dyddiad yr arolwg, cysylltir â'r ysgol dros y ffôn gan aelod o'r Swyddfa Addysg Ganolog i'w hysbysu o ddyddiad eu harolwg ac enw'r arolygydd (ac arolygydd cymheiriaid os yw'n mynychu). Os na all y Swyddfa Addysg Ganolog gysylltu dros y ffôn, byddant yn anfon e-bost gyda manylion yr arolwg, gan ofyn am gadarnhad bod yr e-bost wedi'i dderbyn.
Yn ddiweddarach yr un diwrnod, bydd yr arolygydd yn cysylltu â'r ysgol i siarad â'r pennaeth neu, yn ei absenoldeb, â'r aelod staff uchaf sydd ar gael i drefnu trafodaeth ar y canlynol:
Gweledigaeth Gristnogol yr ysgol a'i gwreiddiau diwinyddol.
Gwybodaeth am sut mae'r ysgol yn cael ei threfnu
Gwybodaeth am strwythur arweinyddiaeth a llywodraethu.
Partneriaid allweddol a chydweithrediadau, gan gynnwys eglwys(i)
Nifer ar y gofrestr
Nifer derbyniadau wedi'u cynllunio (PAN) a nifer y lleoedd eglwys (VA)
Nifer y dysgwyr sy'n cael eu tynnu'n ôl o gydaddoli (os o gwbwl) a nifer y teuluoedd mae hyn yn cynrychioli
Gwybodaeth am CGM:
Sut mae CGM yn cael ei drefnu
Pwy sy'n dysgu CGM
Y maes llafur a ddilynir (os yw'n ysgol uwchradd)
Adnoddau Ychwanegol
Gwybodaeth am gydaddoli (os nad yw wedi'i amlinellu mewn polisi neu ar y wefan):
Sut caiff ei drefnu
Pwy sy'n ei reoli
Ffactorau cyd-destunol:
ADY - a yw hyn yn uwch/yn is/ yn unol â'r cyfartaleddau cenedlaethol
Amddifadedd disgyblion - a yw hyn yn uwch/yn is/yn unol â chyfartaledd cenedlaethol
Ethnigrwydd - pa mor ethnig amrywiol yw'r boblogaeth o ddisgyblion ysgol
Canran y dysgwyr sy'n siarad Saesneg fel Iaith Ychwanegol
Symudedd disgyblion
Plant y Lluoedd Arfog
Presenoldeb - canran y flwyddyn hyd yn hyn/12 mis blaenorol?
Absenoldeb parhaus - canran y flwyddyn hyd yn hyn/12 mis blaenorol?
Gwaharddiadau- y flwyddyn hyd yn hyn/12 mis blaenorol?
Trosiant staff, sefydlogrwydd ac apwyntiadau sylweddol diweddar?
Digwyddiadau sylweddol ym mywyd yr ysgol, gan gynnwys trawma, profedigaeth etc.
Bydd yr arolygydd yn gofyn i'r ysgol anfon ymlaen asesiad cryno (dwy ochr A4) o ba mor dda y mae'r ysgol yn cyflawni ei gofynion fel ysgol yr Eglwys yng Nghymru ynghyd â chynllun gwella'r ysgol a ffynonellau tystiolaeth cychwynnol eraill.
Bydd yr arolygydd hefyd yn trafod yr amserlen ddrafft a bydd yn gofyn i'r pennaeth ddechrau crynhoi rhai elfennau o'r diwrnod arolygu. Bydd y diwrnod arolygu yn cynnwys nifer o gyfarfodydd a fydd i raddau helaeth yn darparu cyfleoedd helaeth ar gyfer trafodaethau am y trywyddau ymholi. Mae'n debygol felly y bydd angen i'r amserlen ddrafft newid cyn cael ei chwblhau yn nes at yr arolwg yn dilyn craffu cychwynnol ar dystiolaeth yr arolygydd. Mae copi o ganllawiau amserlen Adran 50 y bydd yr arolygydd yn eu rhannu â'r ysgol wedi'i gynnwys yn Atodiadau 1 a 2.
Unwaith y bydd yr arolygydd wedi derbyn tystiolaeth yr ysgol, bydd yn nodi trywyddau ymholi. Mae hyn er mwyn i'r ysgol gael mewnwelediad i'r math o dystiolaeth sydd ei hangen ar yr arolygwyr. Byddant yn defnyddio'r dystiolaeth a ddarperir gan yr ysgol, yn ogystal â gwefan yr ysgol a gwybodaeth arall sydd ar gael i'r cyhoedd.
Bydd yr arolygydd yn anfon e-bost gyda'r trywyddau ymholi at yr ysgol 48 awr cyn dechrau'r arolwg.
Y diwrnod cyn yr arolwg, bydd yr arolygydd yn ffonio'r pennaeth i egluro dealltwriaeth o'r trywyddau ymholi ac i gwblhau'r amserlen.
Bydd yr arolygydd yn bwriadu bod yn yr ysgol erbyn 8am a gadael erbyn 6pm. Dylai'r ysgol sicrhau bod gan yr arolygydd le preifat i weithio.
Ar ddiwedd y diwrnod arolygu, bydd yr arolygydd yn darparu canfyddiadau dros dro i'r ysgol ynghyd ag unrhyw feysydd dros dro ar gyfer datblygu, sy'n destun sicrwydd ansawdd. Noder: Gall canfyddiadau dros dro a meysydd dros dro ar gyfer datblygu newid yn ystod y broses sicrhau ansawdd.
Siaredir â chynrychiolwyr o Dîm Addysg yr Esgobaeth fel rhan o'r broses o gasglu tystiolaeth a dylid eu gwahodd gan yr ysgol i fynychu'r cyfarfod adborth terfynol, naill ai'n bersonol neu drwy gyswllt fideo.
Mae canlyniad yr arolwg yn parhau i fod yn gyfrinachol i dîm yr ysgol a'r rhai sy'n bresennol yn yr adborth terfynol nes bod yr adroddiad terfynol wedi'i dderbyn.
Bydd yr arolygydd yn amlinellu'r amserlen a'r protocol ar gyfer derbyn yr adroddiad drafft ar gyfer gwiriadau cywirdeb ffeithiol.
Pe bai'r ysgol yn dymuno codi pryder, nad yw wedi bod yn bosibl ei ddatrys ar ddiwrnod yr arolwg neu nad ydynt wedi teimlo'n gyfforddus yn ei godi yn ystod yr adborth terfynol, dylent ddilyn Polisi Cwynion Adran 50, sydd ar gael gan y tîm Addysg canolog.
Fel arfer, bydd yr arolygydd yn anfon yr adroddiad drafft ar gyfer gwiriadau cywirdeb ffeithiol i'r ysgol o fewn 15 diwrnod gwaith i'r arolwg. Os rhagwelir y bydd oedi i'r amserlen hon, bydd yr arolygydd yn cysylltu â'r pennaeth i'w hysbysu am hyn.
Os bernir, yn ystod y broses sicrhau ansawdd, fod y canfyddiadau'n ansicr, bydd yr arolygydd yn gwneud y newidiadau priodol ac yn hysbysu'r ysgol ar unwaith.
Unwaith y bydd y broses sicrhau ansawdd wedi'i chwblhau, bydd yr arolygydd yn anfon yr adroddiad drafft at y pennaeth i gael gwiriad cywirdeb ffeithiol. Dylai'r ysgol ymateb o fewn 24 awr i'w dderbyn. Yn ystod y cam hwn, dim ond diwygiadau ffeithiol anghywir fydd yn cael eu gwneud, oni bai bod yr arolwg yn destun cwyn.
Os yw'r arolwg yn destun cwyn pan dderbynnir yr adroddiad drafft, neu os yw'r ysgol yn penderfynu bryd hynny ei bod yn bwriadu codi cwyn, dylai ddilyn y polisi priodol a pheidio â derbyn yr adroddiad drafft.
Unwaith y bydd yr adroddiad wedi'i gwblhau, rhaid ei gyhoeddi ar wefan yr ysgol.
Rhaid i arweinwyr lunio cynllun gweithredu neu gynnwys yng Nghynllun Gwella'r Ysgol y camau a gymerir i fynd i'r afael â'r argymhellion a nodwyd gan yr arolygydd.
Lle mae arfer effeithiol ac arloesol wedi'i nodi, efallai y gofynnir i ysgol ysgrifennu adnodd gwella fel modd o rannu'r arfer hwn yn ehangach.