Cwestiynau allweddol ar gyfer arolygon Adran 50

Prif amcan arolwg Adran 50 yw gwerthuso arbenigrwydd ac effeithiolrwydd yr ysgol fel ysgol Eglwysig.

Bydd canlyniadau prosesau gwella ysgol Eglwysig, a wirir drwy arolwg, yn ceisio barnu pa mor dda y mae cymeriad a gwerthoedd Cristnogol unigryw yr ysgol yn sicrhau datblygiad a chyflawniad y dysgwr cyfan.

Dylai'r arolygwyr chwilio am atebion i bedwar cwestiwn allweddol:

1. Pa mor dda mae'r ysgol, trwy ei chymeriad Cristnogol unigryw, yn diwallu anghenion pob dysgwr?
2. Beth yw effaith addoli ar y cyd ar gymuned yr ysgol?
3. Pa mor effeithiol yw crefydd, gwerthoedd a moeseg?
4. Pa mor effeithiol yw arweinyddiaeth yr ysgol fel ysgol eglwysig?

O fewn pob cwestiwn allweddol, mae nifer o ffactorau y dylai arolygwyr eu hystyried wrth ddod i gasgliadau. Gofynnir i arolygwyr ddod i gasgliad cyffredinol ar gyfer pob cwestiwn allweddol, nid ar gyfer pob ffactor.

Darperir ffurflen grynhoi i'w cynorthwyo i ffurfio'r casgliad cyffredinol hwnnw.

Ffactorau i'w hystyried:

• Sut mae dysgwyr a phob aelod o gymuned yr ysgol yn cael cyfleoedd drwy werthoedd Cristnogol unigryw'r ysgol, i ddeall a dathlu eu natur unigryw ac i ddatblygu eu hunaniaeth?
• Sut mae dysgwyr yn cael cyfleoedd drwy werthoedd Cristnogol yr ysgol, a thrwy gyfleoedd i gymryd rhan mewn gweithredu cymdeithasol, i ddatblygu empathi, cydymdeimlad a thosturi at y rhai y maent yn eu hadnabod a'r rhai nad ydynt erioed wedi eu cyfarfod?
• Sut mae dysgwyr yn cael cyfleoedd i ddatblygu eu perthynas ag eraill trwy waith tîm?
• Ym mha ffyrdd mae dysgwyr yn cael eu hannog i ymgysylltu â'r byd o'u cwmpas i ryfeddu at harddwch y byd naturiol ac i ddatblygu ymdeimlad o gyfrifoldeb/stiwardiaeth tuag ato?
• Sut mae dysgwyr yn cael eu hannog i ddatblygu eu creadigrwydd eu hunain a chael cyfleoedd i ymateb yn emosiynol i ganlyniadau creadigrwydd dynol?
• I ba raddau, trwy gymeriad Cristnogol arbennig yr ysgol y rhoddir cyfle i blant, pobl ifanc a phob aelod o gymuned yr ysgol i ddatblygu dealltwriaeth o'r cysyniad o'r tu hwnt/trosgynnol ac ymgysylltu ag ef?
• Sut mae dysgwyr yn datblygu ymwybyddiaeth o'u lle yn y byd a bod gan fywyd broses?

Mae'r adran hon yn ymdrin ag effaith addoli ar y cyd ar holl aelodau cymuned yr ysgol. Mae'n ystyried sut mae pwysigrwydd addoli ar y cyd yn cael ei ddangos ym mywyd yr ysgol a pha mor dda y mae'n datblygu dealltwriaeth dysgwyr o draddodiadau ac arferion yr Eglwys yng Nghymru.

Ffactorau i'w hystyried:

• I ba raddau y mae addoli ar y cyd yn cynnal ffocws cyson ar draddodiadau diwinyddol sylfaen Gristnogol yr ysgol?
• Sut mae addoli ar y cyd yn cefnogi datblygiad cymdeithasol ac emosiynol plant a pherthnasoedd cadarnhaol gyda phwyslais ar ddatblygiad ysbrydol i gymuned yr ysgol gyfan?
• Sut mae addoli ar y cyd yn defnyddio cyfuniad o ddulliau sy'n berthnasol i gyd-destun ac anghenion dysgwyr?
• Sut mae cyfuniad o ymagweddau at addoli ar y cyd yn hyrwyddo creadigrwydd a meddwl beirniadol, sy'n cynnig cyfle i bob aelod o gymuned yr ysgol ddatblygu eu hysbrydolrwydd?
• Pa dystiolaeth sy'n bodoli bod yr ysgol yn defnyddio cyd-destunau dilys ar gyfer addoli?
• Ym mha ffyrdd mae'r ysgol yn ymgysylltu â materion ac yn dewis adnoddau ar gyfer addoli ar y cyd sy'n ymgysylltu ac yn adeiladu ar wybodaeth, dealltwriaeth a phrofiad blaenorol plant o draddodiadau Cristnogol?
• I ba raddau mae'r ymdeimlad o gynefin wedi'i wreiddio mewn addoliad ysgol?
• Sut mae arweinwyr yr ysgol (gan gynnwys Llywodraethwyr) yn sicrhau bod addoli ar y cyd yn gynhwysol, yn wahoddiadol ac yn ysbrydoledig?
• Ym mha ffyrdd mae'r ysgol yn annog dysgwyr i gymryd cyfrifoldeb cynyddol am eu dysgu eu hunain drwy arwain, monitro a gwerthuso addoli ar y cyd?
• Sut mae cydweithio yn cael ei annog drwy addoli ar y cyd?

Mae'r adran hon yn ymdrin â'r ddarpariaeth, ansawdd yr addysgu a'r dysgu a'r lefelau cynnydd i ddysgwyr yng nghwricwlwm crefydd, gwerthoedd a moeseg yr ysgol.

Ffactorau i'w hystyried:

• I ba raddau y mae addysgu mewn CGM yn darparu lefelau priodol o her a chefnogaeth a sicrhau bod pob dysgwr, gan gynnwys y rhai ag ADY a'r rhai y mae tlodi ac anfantais yn effeithio'n andwyol arnynt yn gwneud cynnydd priodol?
• Pa mor dda y mae addysgu mewn CGM yn defnyddio cwestiynu ac adborth i gefnogi cynnydd dysgwyr a'u helpu i ddeall eu cryfderau a'u meysydd eu hunain i'w gwella?
• I ba raddau y mae addysgu mewn CGM yn rhoi cyfleoedd i ddysgwyr weithio'n annibynnol ac ar y cyd?
• I ba raddau mae'r amgylchedd dysgu yn ysgogi ac yn ennyn diddordeb sy'n adlewyrchu pwysigrwydd CGM o fewn y cwricwlwm?
• I ba raddau mae'r cwricwlwm yn darparu ehangder a dyfnder dysgu addas i ddysgwyr mewn CGM?
• I ba raddau y mae'r cwricwlwm CGM yn cyfrannu at ddatblygu dealltwriaeth o dreftadaeth ieithyddol, amrywiaeth ethnig, hunaniaethau a phrofiadau a safbwyntiau byw o'u hardal leol, Cymru a'r byd ehangach?
• I ba raddau y mae'r cwricwlwm CGM yn cefnogi datblygiad ymwybyddiaeth ysbrydol, foesol, gymdeithasol a diwylliannol disgyblion?
• I ba raddau y mae'r cwricwlwm CGM yn meithrin agweddau cadarnhaol a pharchus?
• I ba raddau y mae cwricwlwm ac ddysgu crefydd, gwerthoedd a moeseg yn wrthrychol, yn feirniadol ac yn blwraliaethol?

Mae'r adran hon yn ystyried effaith ac effeithiolrwydd arweinyddiaeth ysgol Eglwysig. Bydd hyn yn cynnwys i ba raddau y mae arweinwyr ar bob lefel, gan gynnwys llywodraethwyr, yn mynegi ac yn hyrwyddo gweledigaeth neilltuol ar gyfer yr ysgol yn seiliedig ar ei chymeriad Cristnogol.

Ffactorau i'w hystyried:

• I ba raddau y mae arweinwyr wedi sefydlu a chyfathrebu gweledigaeth Gristnogol glir, ddiwinyddol ar gyfer yr ysgol, sy'n ddilys i gyd-destun yr ysgol ac yn weledigaeth y mae holl aelodau cymuned yr ysgol yn ei deall?
• Pa mor dda y mae arweinwyr yn pennu disgwyliadau uchel ar gyfer holl aelodau'r gymuned ysgol, yn cynnwys nhw eu hunain, ac yn mynd ati i hyrwyddo lles holl aelodau'r gymuned ysgol, yn cynnwys nhw eu hunain?
• Pa mor dda y mae arweinwyr yn ymgysylltu â'r holl staff yng nghyswllt dysgu proffesiynol sy'n cefnogi datblygiad eu gwybodaeth a'u dealltwriaeth o grefydd, gwerthoedd a moeseg ac sy'n cynnig cyfleoedd i ddatblygu eu sgiliau arwain yng nghyd-destun arweinyddiaeth ysgol Eglwysig?
• Pa mor dda y mae llywodraethwyr ac yn arbennig llywodraethwyr sefydledig yn deall ac yn cyflawni eu cyfrifoldebau fel llywodraethwyr yn benodol i ba raddau y maent yn:
  • Cyflawni eu cyfrifoldebau statudol o ran arolygu Adran 50
  • Cyfrannu at ddatblygiad ethos Cristnogol yr ysgol
  • Cyflawni eu cyfrifoldebau statudol fel yr Awdurdod Derbyn (VA)
  • Cefnogi tîm arweinyddiaeth yr ysgol i gynnal adeiladwaith yr adeilad y mae ganddynt gyfrifoldeb amdano o fewn cyfyngiadau cyllidebol (VA)
• Pa mor dda y mae arweinwyr yn sefydlu ac yn hyrwyddo perthynas gadarnhaol â chymuned yr Eglwys leol, yr esgobaeth a'r Eglwys yng Nghymru a sut mae'r perthnasoedd hyn yn cael effaith gadarnhaol ar weledigaeth yr ysgol ac yn galluogi pawb i ffynnu?
• Pa mor dda y mae arweinwyr yr ysgol yn sefydlu ac yn hyrwyddo perthynas gadarnhaol gyda theuluoedd a chymuned ehangach yr ysgol?